W najnowszym orzeczeniu z dnia 8 września 2022 roku dotyczącego polskiej sprawy TSUE orzekł, że sąd nie może zastosować przepisu dyspozytywnego w miejsce abuzywnych postanowień przewidujących przeliczanie kredytu według tabel banku, jeżeli sprzeciwia się temu kredytobiorca (C-80/21, C-81/21 oraz C-82/21).
Jedna z połączonych spraw (C-81/21) dotyczyła umowy kredytowej zawartej już po 24 stycznia 2009 r., kiedy to zaczął obowiązywać znowelizowany przepis art. 358 kodeksu cywilnego. Zgodnie z § 1 tego artykułu: “Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej.”
Sąd rozpoznający sprawę zadał na gruncie tej sprawy pytanie, czy możliwe jest dalsze obowiązywanie umowy frankowej (bez stwierdzenia jej nieważności po uznaniu postanowień dotyczących tabel kursowych banku za abuzywne) i uzupełnienie zamiast kursu z tabeli banku, kursem średni NBP właśnie na podstawie art. 358 § 1 k.c.
TSUE uznał:
Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że:
(…) stoją one na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może, po stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku znajdującego się w umowie zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, który pociąga za sobą nieważność tej umowy w całości, zastąpić warunek umowny, którego nieważność została stwierdzona, albo wykładnią oświadczenia woli stron w celu uniknięcia unieważnienia tej umowy, albo przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, nawet jeśli konsument został poinformowany o skutkach nieważności tejże umowy i zaakceptował je.
Oznacza to, że jeśli konsument godzi się na stwierdzenie nieważności całej umowy, to Sąd nie ma możliwości zastąpienia abuzywnych postanowień przepisem dyspozytywnym. Wyklucza to możliwość zastosowania regulacji zawartej w art. 358 k.c. w sprawach kredytów frankowych.
Trybunał ponownie podkreślił, że sądy krajowe nie mogą zmieniać treści postanowień umownych. Ich rola ogranicza się jedynie do zaniechania stosowania nieuczciwego postanowienia umownego.
TSUE kolejny raz wskazał, że taka wykładnia sprzyja celowi Dyrektywy 93/13, którym jest wywarcie odstraszającego skutku na przedsiębiorców stosujących w swoich umowach klauzule abuzywne.